Tin tức

Mới đây, báo cáo về lứa học sinh tốt nghiệp phổ thông năm học 2016 của tổ chức ACT công bố đã cho thấy ACT đánh bại SAT trên mọi phương diện.

KHOẢNG CÁCH NGÀY CÀNG LỚN

ACT dễ dàng đạt hơn 2 triệu thí sinh với lượng thí sinh tăng mạnh hơn 166,000 thí sinh trong 50 năm vừa qua. Tất cả học sinh ở các trường công lập ở 18 bang đều chọn ACT là bài thi xét tuyển đầu vào các trường đại học. Năm 2016, tỉ lệ thí sinh chọn ACT cao hơn SAT là 23%.

College Board vẫn chưa công bố chính xác về số liệu niên khóa 2016 nhưng tỉ lệ tăng trưởng nhiều khả năng sẽ chỉ ở mức tối thiểu. Bài viết sử dụng dữ liệu về SAT năm 2015 để làm cơ sở so sánh với ACT.

Nếu có điểm yếu trong sự phát triển của ACT thì đó chính là việc đây là kì thi bắt buộc ở một số bang. Để đảm bảo học sinh sẵn sàng cho bậc đại học và đáp ứng yêu cầu khảo thí liên bang, ngày càng có nhiều bang bắt buộc học sinh thi một bài thi đầu vào đại học. ACT chiếm ưu thế ban đầu sớm hơn rất nhiều so với College Board vì họ chứng minh được rằng bài thi của họ có tính thống nhất học thuật.

Với lứa tốt nghiệp năm 2016, ACT là kì thi bắt buộc với 100% học sinh dự thi ở 18 bang: Alabama, Colorado, Illinois, Kentucky, Louisiana, Michigan, Minnesota, Mississippi, Missouri, Montana, Nevada, North Carolina, North Dakota, South Carolina, Tennessee, Utah, Wisconsin, Wyoming. So sánh với năm 2015, chỉ có 13 bang chọn thi ACT.

Sự phát triển của ACT vào năm 2016 tập trung theo phương diện địa lý. Chỉ có 6 bang có số học sinh thi ACT tăng lên, hoặc 3% tổng học sinh tốt nghiệp trung học, và 5 bang trong số đó là các bang mới bắt buộc thi ACT.

Đối với niên khóa 2017, ACT đã đánh mất hai bang Michigan và Illinois vào tay College Board. Hai bang trên có khoảng 270,000 thí sinh thi ACT vào niên khóa 2016.

Câu chuyện phân bố điểm

Mối quan tâm chính của chúng ta không phải về sự cạnh tranh giữa ACT và SAT mà là việc những con số ảnh hưởng đến học sinh, giáo viên, cố vấn và các trường cao đẳng, đại học như thế nào. Xu hướng ở những năm gần đây cho thấy sự xuất hiện của các cao thủ đạt điểm ACT rất cao. Trong lịch sử, những thí sinh nhắm đến các trường danh tiếng đều “tránh” chọn thi ACT – ngay cả sau khi các trường khẳng định điểm bài thi đầu vào luôn được xét tuyển một cách công bằng.

Thí sinh mang nỗi lo về một sự đánh giá thiên lệch “bất thành văn” giữa việc chọn bài thi đầu vào. Tuy nhiên, trớ trêu thay, chính sự cạnh tranh khốc liệt đầu vào làm thí sinh ngại chọn ACT trước đây, giờ lại là động lực thúc đẩy thí sinh chọn ACT. Thí sinh và phụ huynh tìm mọi cách để có bảng điểm đầu vào đại học đẹp nhất có thể. Tưởng tượng bạn là một vận động viên bóng chày, ghi được 25 bàn home runs phía tay phải là một điều tuyệt vời cho đến khi bạn nhận ra mình thuận tay trái và có thể ghi được 40 home runs từ phía bên trái.

Nhiều thí sinh đạt kết quả tương tự nhau trong cả hai bài thi đầu vào. Một số bạn nhận thấy bài thi này có ưu điểm hơn so với bài thi kia. Ưu điểm này có thể ở phương diện điểm số đạt được cao hơn hoặc ở phương diện dễ ôn tập hơn, ít căng thẳng hơn vì nội dung bài thi gần gũi hơn.

Sự thay đổi đáng chú ý nhất ở những năm gần đây có lẽ việc số thí sinh đạt điểm tổng mức tuyệt đối 36 (Composite 36) tăng cao. Năm 2001, chỉ 89 thí sinh nhận kết quả ACT tuyệt đối, tỉ lệ là 1 trong số 12,000 thí sinh dự thi. Điểm tuyệt đối gần như không tồn tại. Năm 2016 đã chứng kiến kỉ lục 2,235 bài thi với kết quả tuyệt đối nghĩa là trong 935 thí sinh dự thi sẽ có 1 thí sinh đạt điểm tuyệt đối. Nhìn lại quãng thời gian 4 năm, số bài thi với điểm tuyệt đối đã tăng gấp 3 lần. Và đây là những thí sinh đã thi trước ngày bài thi SAT đổi sang định dạng mới. Việc thí sinh tránh chọn thi SAT mới vào niên khóa 2017 sẽ đẩy số lượng bài thi ACT có điểm tuyệt đối cao hơn vào năm nay.

Tại sao số thí sinh điểm cao trước đây thấp, còn bây giờ lại tăng lên cao?

Sự thay đổi này không đến từ ACT. Độ khó của bài thi không thay đổi trong vòng 15 năm qua. (Đáng buồn là nhiều trung tâm luyện thi lại có thông tin sai về vấn đề cơ bản này. Đơn giản là họ đã hiểu sai, và chúng tôi sẽ trình bày các dữ liệu chứng minh đơn giản và rõ ràng ở phần sau của bài viết). Sự khác biệt nằm ở nhóm thí sinh dự thi ACT. Ngay cả những bang nơi mà đa số thí sinh ưa chuộng ACT, các học sinh giỏi cách đây 10-15 năm thường chọn bài thi SAT, bài thi họ cho là an toàn hơn. Tuy nhiên điều này đã thay đổi, ngày càng nhiều thí sinh quyết định bước ra khỏi vùng an toàn và thử một bài thi đầu vào khác.

Các câu hỏi thường gặp

Khi thảo luận những câu hỏi về những thay đổi này, thí sinh thường nêu ra một số câu hỏi sau:

Có phải ACT thiết kế bài thi dễ hơn để thu hút nhiều học sinh?

Thay đổi độ khó của một bài thi đồng nghĩa với việc cần thay đổi cách tính điểm của bài thi. Điều này khá ít khi xảy ra (lần gần đây nhất ACT làm việc này là năm 1989) và cần có thời gian báo trước rất dài (cả ACT và SAT đều thông báo trước cho học sinh và giáo viên tư vấn 2-3 năm trước khi có thay đổi và công bố rộng rãi tương quan so sánh giữa điểm cũ và mới). Việc âm thầm thay đổi cách tính điểm sẽ làm mất giá trị của bài thi. Các trường đại học sẽ không thể nào so sánh các bài thi một cách chính xác. Các bang và các trường phổ thông sẽ không thể nào theo dõi được kết quả học tập của học sinh giữa các năm. Chính sự nhất quán và sự tương quan giữa 2 bài thi đã đem lại giá trị cho ACT và SAT. Nếu bài thi thật sự đã trở nên dễ hơn, chúng ta sẽ thấy sự thay đổi rất rõ về điểm số của các bang và các khu vực có nhiều học sinh thi kết quả tốt. Nhưng thực tế không phải như vậy.

Chẳng phải ACT đang dần thiết kế bài thi khó hơn vì có nhiều học sinh giỏi bắt đầu chọn thi ACT hơn?

Đây là vế ngược lại của câu hỏi trên, và câu trả lời cũng tương tự. ACT không được lợi gì hoặc bị thiệt hại gì nếu có 1000 thí sinh đạt điểm 36, hay có 3000 thí sinh đạt điểm 36. Nếu bất chợt có đến 10,000 thí sinh đạt 36 điểm, có thể có điều gì đó không ổn, và bài thi sẽ mất tính phân loại thí sinh giỏi. Điều đang thực sự xảy ra là ACT và SAT đang cân bằng hơn lúc nào hết. Số lượng thí sinh ở phổ điểm cao đang rất cân bằng giữa 2 bài thi.

Có phải việc ngày càng nhiều học sinh giỏi thi ACT làm thay đổi phân bố phổ điểm?

Không, phân bố phổ điểm của ACT không như vậy. ACT và SAT sử dụng một nhóm tham chiếu điểm chuẩn cố định ngay từ đầu khi tạo ra thang điểm. Sau đó, tất cả các bài thi mới đều được cân đối lại dựa trên nhóm tham chiếu này. Xét cho cùng, ACT cũng chỉ là một thước đo học thuật. Nói nôm na, để đo chiều cao của một cầu thủ bóng rổ NBA nhà nghề hay của một học sinh lớp ba thì ta cũng chỉ cần dùng một loại thước dây đo mà thôi.

Gần đây đề thi ACT có những câu hỏi khó hơn vì có nhiều học sinh giỏi dự thi hơn?

Câu hỏi này cần – và sẽ – có một bài viết riêng để giải đáp. Nội dung bài thi ACT thay đổi dựa theo chuẩn kiến thức của các bang (trong những năm gần đây là chuẩn Common Core State Standards – Chuẩn Kiến thức Cốt lõi chung giữa các bang). Trong một số trường hợp, nội dung được thêm vào sẽ nâng cao hơn. Điều này không nhất thiết đồng nghĩa với việc đề thi khó hơn. Độ khó của câu hỏi được quyết định phần nhiều bởi những gợi ý mà người ra đề đưa ra và việc đáp án đúng được trình bày rõ ràng hay mơ hồ. Những câu hỏi hơi khó hơn sẽ được cân bằng với những câu hỏi hơi dễ hơn. ACT không chủ ý tranh đua và “làm khó” học sinh. Bài thi có sự tiến hóa chậm rãi về nội dung nhưng luôn nhất quán với thước đo chuẩn.

Hiện ngày càng có nhiều người đạt điểm cao bài thi ACT, liệu tôi có nên đổi sang thi SAT?

Trong bóng chày, đánh được home-run từ tay trái có được điểm cao hơn home-run tay phải không? Thi đầu vào đại học không phải như việc cố gắng nổi bật nhờ chơi đàn tuba hay thắng giải viết văn quốc gia. Các trường đại học hàng đầu sẽ có hàng ngàn, hàng chục ngàn điểm thi ACT và SAT để so sánh và họ có nhiều cách để so sánh một cách nhất quán. Việc họ nhận được nhiều hay ít hồ sơ có dùng điểm ACT hơn không làm thay đổi giá trị tương đối của một điểm ACT cao. Cũng cần chỉ ra rằng tại đa số các trường đại học hàng đầu, số học sinh dùng điểm SAT để xét tuyển vẫn đang cao hơn ACT.

Hiện sự chênh lệch này đang thu hẹp nhanh chóng, nhưng không có sự thay đổi nào quá mạnh mẽ đến mức ảnh hưởng đến quyết định của các trường đại học. Bảng đối chiếu giữa điểm ACT, điểm SAT cũ, SAT mới đã được công bố và sử dụng, và không ảnh hưởng bởi việc bạn chọn thi ACT hay SAT. Học sinh nên chọn bài thi nào phù hợp với mình nhất. Trong nhiều trường hợp, sự khác biệt về điểm số là rất ít. Học sinh không cần phải chính thức thi ACT hoặc các bài thi của Colllege Board để biết mình phù hợp với bài thi nào. Có thể làm thử các đề thi cũ trong môi trường thi thử nghiêm túc để làm quen với cảm giác thi mà không bị lưu điểm thi chính thức trong hồ sơ. Các bài thi như PreACT, Aspire hay PSAT cũng là các bài tham khảo hữu ích. Thay đổi quyết định thi bài nào dựa trên kết quả và quá trình luyện thi, không phải dựa trên sự phổ biến của bài thi đó.

SỰ THAY ĐỔI Ở TẤT CẢ CẤP ĐỘ

Mặc dù thay đổi dễ dàng nhận thấy nhất là ở phân khúc điểm tuyệt đối, xu hướng này cũng hiện hữu xuyên suốt trong nhóm điểm cao. Số thí sinh đạt điểm thấp nhất cũng tăng cao hơn nhiều so với tỉ lệ tăng trung bình. Việc có nhiều thí sinh đạt điểm thấp hơn này có nguyên nhân trực tiếp là từ việc thi đại học bắt buộc ở các bang. Bằng việc kiểm tra tất cả các học sinh, các bang đã không loại trừ những học sinh không sẵn sàng học 4 năm đại học và vốn sẽ không thi ACT nếu không bị bắt buộc. Biểu đồ bên dưới cho thấy điểm SAT sau khi chuyển đổi sang thang điểm 1-36 của ACT. Dễ dàng nhận thấy SAT đang dần mất đi vị thế về mặt tăng trưởng, đặc biệt là ở những phân khúc điểm rất thấp và rất cao.

Trong khi có thể dễ dàng giải thích cho việc có nhiều học sinh điểm thấp hơn, thì việc có nhiều thí sinh điểm cao cần được nhìn nhận ở nhiều phương diện.

1. Việc bài thi trở thành bài thi bắt buộc và được chính quyền bang tài trợ đang cân bằng thị trường giữa ACT và SAT trong số những thí sinh nộp hồ sơ vào các đại học hàng đầu có tính cạnh tranh cao.
2. Số thí sinh thi ACT gia tăng ở các bang vốn trước đây có tỉ lệ thí sinh đạt điểm cao giữa hai bài thi khá chênh lệch.
3. Ngày càng nhiều sự quan tâm đến việc luyện thi ACT và thi lại nhiều lần.
4. Xu hướng thi cả hai bài thi đối với các thí sinh đang hướng đến các đại học danh tiếng.

Dựa trên phân tích số liệu và sự hiểu biết về bức tranh toàn cảnh, chúng tôi tin rằng điểm thứ 4 trên là điểm có tác động lớn nhất. Mặc dù có sự gia tăng số thí sinh đạt điểm hạng top trong kì thi ACT, số lượng thí sinh đạt điểm top của SAT vẫn không hề giảm đi. Vậy những học sinh này đến từ đâu? Ba yếu tố đầu không đủ để lý giải cho sự thay đổi mạnh mẽ và nhanh chóng này.

Việc ACT là bài thi bắt buộc và được tài trợ ở nhiều bang rõ ràng đóng một vai trò quan trọng, nhưng không thể lý giải được sự gia tăng mạnh mẽ ở phân khúc điểm cao. Việc phổ cập bài thi đầu vào đại học trong toàn bang không ảnh hưởng đến tổng số thí sinh đạt điểm cao của bang đó, bởi những thí sinh này vốn cũng sẽ thi đại học (ngay cả khi bang không bắt buộc). Tuy nhiên việc phổ cập bài thi này có tạo ra một thay đổi, đó là khiến cho học sinh cân nhắc bình đẳng giữa hai bài thi ACT và SAT, và tạo ra xu hướng thi cả hai bài.

Nếu thật sự ACT đơn thuần lấy đi thị phần từ tay SAT, chúng ta sẽ thấy số học sinh thi SAT giảm đi (tổng số học sinh vào đại học hằng năm không tăng nhiều). Tuy nhiên, nếu nhìn vào từng phân khúc điểm, dễ dàng nhận thấy lượng thí sinh thi SAT vẫn tăng trong thập kỷ qua.

Ở phần trước, chúng tôi đã trình bày biểu đồ phần trăm tăng trưởng lượng thí sinh thi ACT. Bảng dữ liệu dưới đây hiển thị lượng tăng trưởng này bằng con số.

Đối với những điểm số nằm ở xấp xỉ bách phân vị 80 (80^th Percentile) hoặc cao hơn vào năm 2006, có khoảng 240,000 thí sinh tham dự kỳ thi SAT và ACT. Nếu nhìn vào những kết quả tương đương từ năm 2016, 404,000 thí sinh đạt điểm như trên. Tỉ lệ thay đổi là 68% trong khoảng thời gian mà lượng học sinh tốt nghiệp trung học chỉ tăng 5%. Quay trở lại về hình ảnh ẩn dụ bóng chày, người chơi sẽ cố vung chày sang phía bên trái và bên phải để tìm được đâu là đường vung chày tốt nhất. Các thí sinh sẽ thường thi cả hai bài SAT và ACT.

Khắp cả nước Mỹ, trong số các học sinh đạt điểm thi cao, có đến 35-45% dự thi cả hai bài. Tại hầu hết các trường công lập hoặc trường tư danh tiếng, tỉ lệ thi cả hai bài thi gần 65-75%. Con số trên có thể giảm nhất thời trong niên khóa 2017 đơn thuần vì việc nhiều thí sinh tránh bài thi SAT định dạng mới. Tuy nhiên về lâu dài, xu hướng này vẫn sẽ không đổi. Chỉ một số ít trường đại học, cao đẳng yêu cầu học sinh nộp tất cả kết quả SAT và ACT, vì thế nhiều người cảm thấy tự tin thử nghiệm hơn. Chính sách Score Choice và Super Scoring (chính sách cho phép học sinh chỉ chọn điểm thi cao nhất để nộp hồ sơ đại học) càng khiến nhiều người muốn thi cả hai bài thi hơn.

Áp lực thi cử và hoặc sự tiêu mòn năng lượng khi phải thi nhiều bài thi là một mối lo ngại mà chúng tôi thường chia sẻ với các gia đình. Chọn bài thi thích hợp là điều quan trọng, nhưng hoàn toàn có thể mô phỏng được các tình huống trong ngày thi mà không phải đi thi thật. Việc thi thử các đề thi cũ đã được công bố trong điều kiện giám sát giống như ngày thi có thể cho thấy chính xác điểm mạnh của thí sinh. Các bài thi PreACT, Aspire và PSAT cũng cung cấp các dữ liệu bổ sung. Tuy nhiên, nhiều gia đình vẫn nhất quyết chọn phương án dự thi cả hai bài thi.

TỪ YẾU THẾ ĐẾN DẪN ĐẦU

Cả ACT và SAT có tăng trưởng, nhưng mức độ tăng trưởng không hề giống nhau. Đối với nhóm thí sinh đạt 33-36 điểm ACT (tương đương 2140-2400 điểm SAT cũ), ACT bức phá từ vị trí yếu thế rất nhiều so với SAT lên vị trí ưu thế hơn một chút.

SỰ TƯƠNG ĐỒNG GIỮA THÍ SINH SAT VÀ ACT

Lỗi thường gặp ở các thí sinh là việc họ lẫn lộn và đồng nhất bách phân vị (percentile) giữa những bài kiểm tra để đánh giá kết quả thi. Tuy nhiên, percentile của PSAT không giống với percentile của SAT. Percentile của SAT lại không giống với percentile của ACT. Không có bài thi nào có percentile giống với percentile từng môn thi của SAT (Subject Test). Lý do không thể so sánh tương quan như thế là vì số lượng học sinh của mỗi bài khác nhau. Và ngay cả trong cùng một bài kiểm tra, xu hướng có thể khiến cho việc so sánh trở nên rủi ro hơn. Ví dụ, gần đây nhất vào 2008, điểm 32 ACT đã là bách phân vị thứ 99 (điểm cao hơn 99% số thí sinh thi cùng đợt). Tuy nhiên giờ đây muốn đạt được bách phân vị 99, học sinh phải đạt đến 34 điểm. Khái niệm này khá khó chấp nhận: ý nghĩa của con số 34 không thay đổi, chỉ có nhóm thí sinh thay đổi.

Một mặt khác của sự tăng trưởng của ACT là việc percentile của các học sinh trên trung bình đang tiến gần hơn với percentile tương ứng của SAT so với những năm trước. Bảng bên dưới cho thấy các thống kê về ACT so với SAT năm 2006 đến 2016.

Sự khác biệt so với năm 2006 cực kì rõ rệt. Ở khung điểm từ 20 hoặc thấp hơn (khoảng 600-1440 bài thi SAT cũ), hai bài thi khá tương đương nhau, ACT có ít thí sinh hơn nhiều so với SAT ở khung điểm cao. Đến 2016, có hai điều đã xảy ra: 1) ACT dẫn đầu về số lượng thí sinh ở mỗi khung điểm, và 2) khoảng cách giữa các khung điểm được thu hẹp rõ rệt. Điều này khiến cho thứ hạng phần trăm (percentile) của SAT và ACT tương đối giống nhau đối với mức điểm trên trung bình. Không may, việc điều chỉnh bài thi SAT mới sẽ khiến bảng so sánh này không đáng tin cậy nữa. Chúng tôi vẫn khuyên nên dùng bảng Concordance table (Bảng tham chiếu quy đổi) khi so sánh điểm.

Xếp hạng phân vị (Percentile) cũng có thể không mang tính đại diện vì chúng không phản ảnh những người cùng nộp vào một trường của một học sinh A nào đó. So sánh điểm số tuyệt đối của một học sinh với điểm của các sinh viên năm nhất trong khoảng phân vị 25 – 27 percentile là một phương pháp tốt để đánh giá điểm này có phải là mức điểm tốt hay không. Một cách đánh giá đúng nhất là việc so sánh điểm của mình với điểm của các học sinh khác cùng nộp hồ sơ vào trường, và so với điểm của các học sinh đã được nhận, nhưng đa số các trường chỉ thông báo những số liệu này cho các học sinh đăng ký thực tế.

 Nhiều năm về trước chúng tôi không ủng hộ việc so sánh trực tiếp thứ hạng phần trăm đối với 2 bài thi. Concordance tables (Bảng tham chiếu quy đổi) là cách đáng tin cậy nhất để đưa ra sự so sánh, nhưng hiện nay cách so sánh nhanh này cho ra kết quả khá đúng so với những năm về trước. Nhóm thí sinh ở tốp đầu của hai bài thi gần như là giống nhau.

EMG Education (tổng hợp)